Оюуны өмчид шинэ бүтээл, утга зохиолын болон уран сайхны бүтээл, худалдаанд хэрэглэдэг тэмдэг, нэр, дүрс зэрэг оюуны бүтээлүүд хамаардаг. Оюуны өмчийг хоёр хэсэг болгож ангилдаг.
- “шинэ бүтээл” - байгалийн хуульд тулгуурлан сэдэж, үндэслэлийг нь тодорхойлсон, үйлдвэрлэх арга ажиллагаа болон бүтээгдэхүүнд хамаарах, шинэ бүтээлийн түвшин агуулсан шинэ шийдэл.
- "патент"- тухайн шийдэл нь шинэ бүтээл, бүтээгдэхүүний загвар болохыг тодорхойлж, зохиогч нь тодорхой хугацаанд түүнийг өмчлөх онцгой эрхтэй болохыг хүлээн зөвшөөрч, төрийн эрх бүхий байгууллагаас олгож байгаа баримт бичиг.
- “бүтээгдэхүүний загвар”- бүтээгдэхүүний гадаад хэлбэр, хийцэд хамаарах гоёл чимэглэл, өнгө, өнгөний хослол агуулсан, шинээр зохион бүтээсэн, өвөрмөц шийдэл.
- “ашигтай загвар”- үйлдвэрлэлийн багаж, хэрэгсэл, аргад хамаарах, үйлдвэрлэлд ашиглах боломжтой техникийн шинэ шийдэл.
Бусдын оюуны бүтээлийг зөвшөөрөлгүй ашиглана гэдэг нь оюуны өмчийн хулгай үйлдэж байна гэсэн үг юм. Зохиогчийн эрх бүхий материалыг хулгайлах нь зохиогчийн эрхийн зөрчил, гэмт хэрэг юм. Үүний нэгэн адил программ хангамжийн зохиогчийн эрхийн зөрчил, программ хангамжийн хулгай нь гэмт хэрэг юм. Программ хангамжийн хулгай гэдгийн дор зохиогчийн эрхээр хамгаалагдсан программ хангамжийг зөвшөөрөлгүй хэрэглэх, хууль бусаар хуулбарлах, хувилахыг ойлгоно. Хууль бус хуулбарыг хулгайн программ гэж нэрлэх ба ийм программыг компьютертээ суулган ашиглах нь ууль бус үйлдэл болно. Программ хангамжийн үнэ, санхүүгийн нөхцөл байдлаас хамааран хулгайн болон хураамж программ хангамжийг ашиглах нь түгээмэл. Энэ нь нэг талаас харахад хэрэгцээгээ хангахуйц боломж, функцүүдтэй программыг ямар ч үнэ төлбөргүй ашиглах давуу талтай мэт боловч нөгөөтэйгүүр ихээхэн хор уршиг, эрсдэлтэй. Тухайлбал:
· Хувь хүн, байгууллагын үйл ажиллагаа, нэр хүндэд сөргөөр нөлөөлөх
· Хувь хүн, байгууллага мэдээллээ хулгайд алдах, мэдээллийн аюулгүй байдал алдагдах
· Эрх зүй, санхүү, техник, мэдээллийн аюулгүй байдалтай холбоотой асуудал, эрсдэлийг бий болгох
· Оюуны өмч, зохиогчийн эрхийн тухай холбогдох хууль тогтоомжийг зөрчсөнөөс хуулийн хариуцлага хүлээх
· Кибер халдлагад өртөх магадлал өндөр
· Компьютер, техник хэрэгслийн хувийн үйл ажиллагааг алдагдуулах
- “шинэ бүтээл” - байгалийн хуульд тулгуурлан сэдэж, үндэслэлийг нь тодорхойлсон, үйлдвэрлэх арга ажиллагаа болон бүтээгдэхүүнд хамаарах, шинэ бүтээлийн түвшин агуулсан шинэ шийдэл.
- "патент"- тухайн шийдэл нь шинэ бүтээл, бүтээгдэхүүний загвар болохыг тодорхойлж, зохиогч нь тодорхой хугацаанд түүнийг өмчлөх онцгой эрхтэй болохыг хүлээн зөвшөөрч, төрийн эрх бүхий байгууллагаас олгож байгаа баримт бичиг.
- “бүтээгдэхүүний загвар”- бүтээгдэхүүний гадаад хэлбэр, хийцэд хамаарах гоёл чимэглэл, өнгө, өнгөний хослол агуулсан, шинээр зохион бүтээсэн, өвөрмөц шийдэл.
- “ашигтай загвар”- үйлдвэрлэлийн багаж, хэрэгсэл, аргад хамаарах, үйлдвэрлэлд ашиглах боломжтой техникийн шинэ шийдэл.
Бусдын оюуны бүтээлийг зөвшөөрөлгүй ашиглана гэдэг нь оюуны өмчийн хулгай үйлдэж байна гэсэн үг юм. Зохиогчийн эрх бүхий материалыг хулгайлах нь зохиогчийн эрхийн зөрчил, гэмт хэрэг юм. Үүний нэгэн адил программ хангамжийн зохиогчийн эрхийн зөрчил, программ хангамжийн хулгай нь гэмт хэрэг юм. Программ хангамжийн хулгай гэдгийн дор зохиогчийн эрхээр хамгаалагдсан программ хангамжийг зөвшөөрөлгүй хэрэглэх, хууль бусаар хуулбарлах, хувилахыг ойлгоно. Хууль бус хуулбарыг хулгайн программ гэж нэрлэх ба ийм программыг компьютертээ суулган ашиглах нь ууль бус үйлдэл болно. Программ хангамжийн үнэ, санхүүгийн нөхцөл байдлаас хамааран хулгайн болон хураамж программ хангамжийг ашиглах нь түгээмэл. Энэ нь нэг талаас харахад хэрэгцээгээ хангахуйц боломж, функцүүдтэй программыг ямар ч үнэ төлбөргүй ашиглах давуу талтай мэт боловч нөгөөтэйгүүр ихээхэн хор уршиг, эрсдэлтэй. Тухайлбал:
· Хувь хүн, байгууллагын үйл ажиллагаа, нэр хүндэд сөргөөр нөлөөлөх
· Хувь хүн, байгууллага мэдээллээ хулгайд алдах, мэдээллийн аюулгүй байдал алдагдах
· Эрх зүй, санхүү, техник, мэдээллийн аюулгүй байдалтай холбоотой асуудал, эрсдэлийг бий болгох
· Оюуны өмч, зохиогчийн эрхийн тухай холбогдох хууль тогтоомжийг зөрчсөнөөс хуулийн хариуцлага хүлээх
· Кибер халдлагад өртөх магадлал өндөр
· Компьютер, техник хэрэгслийн хувийн үйл ажиллагааг алдагдуулах
Зочин хэзээ бичсэн:
2022-09-20 12:07 | |