•Тамхи нь Өмнөд Америкаас үүсэлтэй зэрлэгээр ургадаг нэгэн төрлийн ургамал
•Архи нь Эртний Египт улсаас үүсэлтэй.
•Архи гэдэг нь спирт агуулсан уураг тархийг сонгомлоор гэмтээж тархины үйл ажиллагааг дарангуйлах үйлчлэлтэй хараат байдал үүсгэдэг мансууруулах үйлчилгээтэй зүйлийг хэлдэг.
•Тамхи гэдэг нь татах буюу үнэрлэж зажилж хэрэглэхэд зориулсан мансууруулах нөлөөтэй. Өөрөөсөө хараат байдал үүсгэн донтуулах үйлчилгээтэй бодис агуулсан нэгэн төрлийн хор юм.
Архи ба тамхины хор уршиг
1.Спирт хүний биед маш амархан шингэдэг, өлөн уувал шууд цэврээрээ биед 20% шимэгддэг бөгөөд хэдэн хоромын дараа согтоодог байна. Архи шимэгдсэн үед хамгийн түрүүнд элэгний эс гэмтэж задардаг.
2. Тамхи нь татах, зажлах, үнэрлэх зэргээр хэрэглэдэг, мансууруулах нөлөөтэй, хараат байдал үүсгэх чадвартай никотин хэмээх бодис агуулсан ургамал юм. Аливаа хорт зуршил нь хүний биед муугаар нөлөөлөөд зогсохгүй, хувьхүнийхээ үүднээс төгс боловсронгуй хүн болж төлөвшихөд нь саад болж байдаг билээ.
Тоо баримтаас
Ойролцоогоор дэлхийн насанд хүрсэн хүн амын 1/3 буюу 1.1 миллиард хүн тамхи татдаг. Хөгжиж буй орнуудын эр-48%, эм-7%, хөгжингүй орнуудын эр- 42%, эм-24% нь тамхи татдаг байна. Тамхинаас үүдэлтэй өвчнөөр жил бүр 5,4 сая хүн нас барж байна. 2030 он гэхэд энэ тоо 10 сая хүрэх төлөвтэй байна. Өнгөрсөн зуунд 100 сая хүн тамхины хор хөнөөлөөс болж нас барсан бол энэ зуунд 1 тэрбум хүрнэ гэж тооцоолж байна. Эдгээр нас баралтын 3/4 нь бага болон дунд орлоготой орнуудад тохиолдох магадлалтай. Нэг жилд дэлхийн нас баралт 3.2 хувь буюу 1.8 сая нь архидан согтуурсны улмаас үүссэн болох тогтоогджээ. 5694 хүнээс судалгаа авхад 34.2 архи амьдрал туршид хэрэглээгүй 7.4 хувь сүүлийн 12 сар архи хэрэглээгүй 19.8 хувь сүүлийн 12 сард хэрэглэсэн 38.6 нь сүүлийн 30 хоног архийг хэрэглэсэн байна.
Архи уух, Тамхи татах шалтгаан
• Дэгжин харагддаг
• Сэтгэл хөдлөлөө нуух, тайвшрах
• Найз нөхөд, шинэ харилцаа
• 10 минут амрах шалтаг
•Тамхи үйлдвэрлэгчидийг ажилгүй болохыг хүсээгүй
•Тамхийг тааралдсан газар нь татаж дуусгаж байх гэж
•Идэвхтэй татвар төлөгчид болохыг хүссэн учраас.
• Архидалт нь тамхидалтаас илүү хортой.
• Ганцаардахад хань болдог
• Өөрийн бие дээр шалгаж үзэх
•Гэр бүлийн үл ойлголцол
•Архины донтолд
•Сэтгэл санаа муу болж уух
•Найзуутайгаа уулзаж уух
•Шоу цэнгээнээс болж уух
•Хэрэггүй олон баяр тэмдэглэж уух гэх мэт…
Архи,тамхинаас гарах аргууд.
- Тэвчээр хатуужил
- Эмчийн заавар зөвлөгөө авах
- Өөртөө хяналт тавих
- Эмчилгээ сувилалд явах
- Ойр дотны хүнээсээ жишээ авах гарах гэх мэт маш олон аргууд байдаг.
Тамхинаас гарч байгаа хvн дараах зарчмыг баримтлаарай.
1. Зарлах: Би тамхи татахгvй байхаар шийдлээ гэж өөрөө өөртөө давтан хэл.
2. Зайлсхийх: 10 минут хvлээ. Ихэнх хорхой, хvсэл 3-5 минут л vргэлжилнэ.
3. Зөв амьсгалах: Хоёр юмуу гурван удаа гvн амьсгал авахад л та тайвширна.
4. Зөвхөн шингэн юм, ус уух: Буцалгасан усыг маш аажмаар шимж уу.
5. Завгvй байх: Явган яв, хэн нэгэнтэй ярь, тайвшир, бохь зажил, өөр дуртай зvйлээ хий.